Böbrek Nakli

Böbrek nakli, hayatta veya ölmüş bir insandan alınan organın, böbrek yetmezliği olan bireye nakledilmesidir. Bu ameliyat yapıldıktan sonra hastalar bazı ilaçları kullanmaya başlar ve tamamen iyileşene kadar bu ilaçları kullanmaya devam eder. Eskisi gibi çalışabilirler, bayanlar çocuk yapabilirler ve nakille beraber hastaların yaşam süresi eskiye oranla uzar.

Şüphesiz son dönemdeki böbrek rahatsızlığı çekenler için böbrek nakli en ideal tedavi yöntemidir. Diyaliz şekilleri (Periton diyaliz ya da hemodiyaliz) en güzel şartlarda sağlıklı bir bireyin yaptığı işin yaklaşık olarak yüzde 5'ini yapmaktadır. Başarıyla nakil işi gerçekleştirilen böbrekte ise bunun 10 katını (Yani sağlıklı bir bireyin iki böbreğinin de yaptığı işin yaklaşık yüzde 50'sini) yapmayı sağlar. Nakil işleminin, böbrek yetmezliği olan hastalar adına en büyük yarar ise diyalizden kurtarmaktır.

Akrabalarından kan grupları uyum sağlayan vericileri olmayan hastalarda uygulanan yöntemdir. Kan grupları birbiriyle uymadığı halde akrabasına böbrek vermek isteyen bireyler, organ naklinin yapıldığı merkezde doku uyumlarına bakılarak çapraz nakle hazır hale getirilir.

Örnek vermek gerekirse kan grubu A olan bir hastanın, kan grubu B olan akrabası, böbreğini B grubu olan başka bir hastaya verirken, ikinci hastanın A grubu olan vericisi de böbreğini ilk hastaya aktarır. Kan grupları A'ya da B olan hastalar kan grubu uyumu sağlayamamaları halinde çapraz nakil adayı olurlar. Bu aşamada bilinmesi gereken en önemli konu; Kan grupları AB ya da 0 olan hastaların çapraz nakil yapma olasılığı daha düşüktür. Çünkü çapraz nakil yapan vericiler nakillerde her iki tarafın da etik kurul onayı alması zorunludur.

Sağlık Bakanlığı canlı varlıklardan doku veyahut da organ nakillerinin kontrolünü kolaylaştırılması amacıyla ‘Doku Nakli ve Ulusal Organ Koordinasyon Sistemi' bildirgesinin 7. Bölümünde yapılan değişiklik 28.06.2004 tarihinde ve 4690 sayılı onay ile uygulanmaya başlamıştır. Buradan yola çıkarak; canlı varlıktan doku veyahut da organ nakli, alıcı bireyin dört derece (Dördüncü derecede dahil olmak üzere) kayın ve kan hısımlarından uygulanabilecektir. Bu kapsamın dışında kalanlar ise İlgili Doku ve Organ Nakli Merkezinde yer alan Yerel Etik Kurul'un değerlendirilip uygun verici olduğuna karar vermesi durumunda nakli gerçekleştirilebilir.

Dördüncü derece yakınlık bağı ile ilgili söylenebilecek; Türk Medeni kanunda yer aln 17. Maddede, 'kan yakınlığının derecesi, akrabaları birbirine bağlayan doğum sayılarıyla belli olur' deniliyor.

Buna bakılarak; kan yakınlığında bireyin akrabalık derecesine göre;

1. Dereceden akrabalar: Çocuğu-annesi-babası
2. Dereceden akrabalar: torunu -kardeşi-dedesi-ninesi
3. Dereceden akrabalar: yeğen (Kardeşinin çocuğu)-amcası-halası-dayısı-teyzesi
4. Dereceden akrabalar: 3. Derecede yer alan bireylerin çocuklarıdır.

Kayın tarafından hısımlık ise kişinin eş tarafındaki akrabaları aynı ölçüde derecelendirilmektedir.

Böbrek nakli dendiği zaman akla ilk olarak 'doku uyumu' gelir. Organ nakli yapıldığında doku uyumuna sadece ve sadece böbrek naklinde bakılır. Doku uyumu, kan grupları gibi çeşitler içerir. Normal bir insanın 6 doğal doku grubu vardır. Bu dokuların üç tanesini anneden, üç tanesini de babasından alır. Genel olarak doku uyumumuzun benzerliği oluşumunda yaklaşık olarak annemizle yüzde 50, babamızla da yüzde 50'dir. Kardeşlerimizde ise bu oran daha da fazla olabilir veya daha az da olabilir. Kardeşlerin doku uyumu yüzde 100 veya 0 olabilir.